حمله قلبی يا سكته قلبی | دلایل و عوارض آن + درمان

حمله قلبی چیست؟

حمله قلبی زمانی رخ می‌دهد که خون به اندازه کافی در اختیار عضله قلب قرار نمی‌گیرد. این عارضه با نام انفارکتوس میوکارد قلبی (Myocardial infarction) نیز معرفی می‌شود و به طور ناگهانی فرد را درگیر می‌کند. حمله قلبی یک وضعیت اورژانسی است و اگر اقدامات درمانی به موقع انجام نشود، زندگی بیمار تهدید خواهد شد. هر چقدر اختلال خونرسانی به قلب مدت زمان بیشتری را به خود اختصاص دهد به همان میزان بر آسیب قلبی افزوده خواهد شد.

حمله قلبی چگونه است؟

چگونه سکته قلبی می‌کنیم؟ این سوالی است که بسیاری از ما به دنبال یافتن پاسخ آن هستیم. حمله قلبی معمولا زمانی رخ می‌دهد که انسدادی در شریان‌های کرونری وجود داشته باشد. ممکن است بپرسید چرا و چگونه رگ‌های خونی مسدود می‌شوند؟ یکی از مهمترین دلایلی که باعث بروز این عارضه می‌شود، چربی خون یا همان کلسترول است. کلسترول به دو شکل hdl و ldl در آزمایش خون نشان داده می‌شود.
بالا بودن سطح ldl می‌تواند زمینه را برای بروز حمله قلبی فراهم کند. از ldl تحت عنوان چربی خون بد یا لیپوپروتئین با چگالی پایین یاد نیز می‌شود. در این حالت چربی‌های اضافه در شریان‌های خون رسوب می‌کنند و باعث ایجاد پلاک خواهند شد. پلاک‌ها مانعی در مسیر جریان خون در رگ‌ها هستند و باعث سفت شدن شریان‌ها می‌‌شوند. این امر مسیر داخلی رگ‌های خونی را محدود و تنگ می‌کند و خونرسانی به قلب مختل خواهد شد. در این حالت گفته می‌شود آترواسکلروزیس (Atherosclerosis) یا تصلب شرایین بروز کرده است.
گاهی اوقات نیز پلاک‌ها می‌توانند تجزیه شده و زمینه را برای ایجاد لخته خون فراهم کنند. لخته خون به سمت قلب و مغز حرکت کرده و منجر به بروز بیماری‌های قلبی و مغزی می‌شود.

علائم حمله قلبي

احساس ناراحتی یا درد در ناحیه قفسه سینه

این ناراحتی یا درد ممکن است، شبیه درد شدید، پری یا فشردن و احساس فشار در ناحیه قفسه سینه باشد. این درد معمولاً چند دقیقه طول می‌کشد. همچنین این درد می‌تواند عودکننده و فروکش‌کننده باشد.

دل‌ درد

دل‌درد دیگر علامت شایع سکته قلبی است. بسیاری از افرادی که تجربه سکته قلبی داشتند درد در ناحیه سر دل را نیز همراه با علائم دیگر عنوان می‌کنند. این درد و ناراحتی امکان دارد به طرف پایین در ناحیه شکم انتشار پیدا کند. گاهی نیز دل درد در قالب سوزش سر دل خود را نشان می‌دهد.  به‌طورکلی درد قلب، می‌تواند از ناحیه ناف تا فک تحتانی بروز کند.

تهوع و استفراغ

دیگر علامتی که می‌تواند نشانه سکته قلبی باشد، حالت تهوع و استفراغ است. امکان دارد فرد بدون دلیل مشخصی در ناحیه معده احساس بدی داشته باشد و بالا بیاورد.

احساس سبکی در سر

ضمن اینکه فرد پیش از سکته یا در هنگام بروز سکته قلبی فشار مضاعفی را در ناحیه قفسه سینه تجربه می‌کند، ممکن است احساس سبکی سر نیز  داشته باشد. همراه با سبکی سر علائم دیگری همچون بیهوشی و سرگیجه شدید نیز بروز می‌کند.

تنگی نفس

فرد پیش از بروز حمله قلبی احساس سنگینی زیادی حین تنفس دارد و تلاش می‌کند نفس عمیق بکشد. این حالت بیشتر ناشی از بروز درد و ناراحتی در ناحیه قفسه سینه است. گاهی نیز فرد دچار تنگی نفس می‌شود، اما هیچ دردی در ناحیه قفسه سینه احساس نمی‌کند.

اضطراب

اضطراب دیگر علامت معمولی است که افراد با تجربه سکته قلبی آن را عنوان می‌کنند. ممکن است بدون دلیل احساس عذاب داشته باشید، اما دلیل آن را ندانید. برخی از افراد نیز پیش از بروز سکته قلبی بدون هیچ دلیلی درگیر به حمله پانیک می‌شوند.

تپش قلب

تپش قلب به این صورت است که فرد احساس می‌کند قلب در حال پال زدن است. همچنین فرد متوجه می‌شود که به‌صورت خیلی واضح قلب در حال تپیدن است و شرایط نرمال همیشگی را ندارد.

روش های تشخیص سکته قلبی

در ابتدا متخصص برای تشخیص حملات قلبی به علائم و شرح حال بیمار توجه خواهد کرد. پس از آن با توجه به وضعیت بیماری آزمایشات تشخیصی تجویز خواهند شد که می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

الکتروکاردیوگرام (ECG یا Electrocardiography)

این آزمایش را تحت عنوان نوار قلب می‌شناسید. در طی آن الکترودهایی به قفسه سینه و برخی دیگر از نواحی بدن مانند مچ با وصل خواهند شد. سیگنال‌های دریافتی به صورت امواج برروی مانیتور نمایش داده می‌شود. نتیجه نوار قلب به صورت چاپی نیز ارائه می‌شود.

آزمایش خون

با حمله قلبی برخی از پروتئین‌های قلب در خون شناسایی خواهند شد. بالا بودن میزان آنها به معنای حمله قلبی است. از جمله آنها می‌توان به آزمایش اندازه‌گیری کراتین کیناز (CK یا CPK)، میوگلوبین (Myoglobin) و تروپونین اشاره کرد.

اکوکاردیوگرافی (Echocardiography)

در این آزمایش با استفاده از امواج صوتی، تصاویری متحرک از قلب در اختیار متخصص قرار می‌گیرد. نحوه پمپاژ خون توسط حفره‌ها و دریچه‌های قلب در این تست به خوبی نشان داده می‌شود.

آنژیوگرافی (Angiography)

در این تست یک مایع رنگی از طریق کاتتر به سرخرگی در ناحیه پا یا کشاله ران تزریق می‌شود. به این ترتیب مایع رنگی وارد شریان‌های قلب می‌شود. با استفاده از اشعه ایکس این رگ در شریان‌ها مشاهده می‌شود و قسمت‌های مسدود رگ به خوبی شناسایی خواهند شد.

MRI و سی‌ تی اسکن

این آزمایشات تصویربرداری می‌توانند از قلب و قفسه سینه تصاویر کاربردی در اختیار متخصص قرار دهند. در سی‌تی اسکن از اشعه ایکس استفاده می‌شود اما در MRI از میدان مغناطیسی استفاده خواهد شد.

حمله قلبی چند دقیقه طول می کشد تا پایان یابد

احتمالا برای شما سوال شده که حمله قلبی چند دقیقه طول می کشد؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که مدت زمان یک حمله قلبی معمولاً بین ۳ تا ۶ دقیقه است، اما در برخی موارد نیز ممکن است به صورت پیوسته و بدون توقف حتی بیش از ۲۴ ساعت ادامه داشته باشد لذا در صورت بروز علائم حمله قلبی، باید سریعاً به پزشک مراجعه کنید تا درمان مناسب و به موقع انجام شود. دقت داشته باشید که در صورت بروز علائمی مانند درد قلب، سرفه، تنگی نفس، تعریق، ضعف و خستگی غیرمعمول، باید فوراً با شماره اورژانس (۱۱۵) تماس گرفته شود.

شایان ذکر است حمله قلبی یک وضعیت خطرناک است که ناشی از بروز مسدودیت در عروق قلبی می‌باشد. این مسدودیت معمولاً به دلیل رسوبات چربی، کلسترول و دیگر فرایندهای پاتولوژیک در دیواره‌ی عروق قلبی رخ می‌دهد و باعث قطع یا کاهش جریان خون در قلب می‌شود.

هر چه زمان بیشتری برای شروع درمان حمله قلبی گذشته باشد، خطر آسیب دائمی به قلب و افزایش مرگ و میر ناشی از آن افزایش می‌یابد. همان‌طور که گفته شد، حمله قلبی تنها در چند دقیقه رخ می‌دهد که در همین چند دقیقه معمولاً افراد فشار یا سوزشی در قفسه سینه احساس خواهند کرد که ممکن است به گردن، بازو چپ، شانه و پشت هم به شکل تیر کشنده ادامه پیدا کند.

در بعضی از موارد اشخاصی که تنها در چند دقیقه دچار حمله قلبی می‌شوند امکان دارد علائمی مانند سرفه، خستگی غیرمعمول، سردرد، درد شکم و حتی تعریق سرد را تجربه کنند. برای درمان حمله قلبی که در چند دقیقه رخ داده، باید به سرعت به بیمارستان بروید تا درمان‌های لازم انجام شود. این درمان‌ها شامل داروهای ضد درد، آنتی‌کواگولانت‌ها، آنتی‌پلاکت‌ها و در موارد شدیدتر، جراحی قلبی راه‌کار لازم برای کنترل و درمان بیماری یا حمله قلبی است.

عوارض حمله قلبي

سکته قلبی ممکن است عملکرد قلب و در نتیجه گردش خون را تحت تاثیر قرار دهد که به آن نارسایی قلبی می‌گویند. این مشکل در بیماران دیابتی دارای آمار بسیار بالایی است.

پارگی میوکارد(در مقادیر بسیار کوچک) از سه تا پنج روز پس از سکته قلبی بسیار شایع است هرچند ممکن است در برخی بیماران از یک روز تا سه هفته پس‌از وقوع سکته ممکن است رخ دهد.

آریتمی یکی از شایع‌ترین عارضه‌های پزشکی پس‌از سکته قلبی است چراکه ویژگی‌های الکتریکی در بافت قلب دچار سکته٬ تغییر می‌کند.

پس از آسیب به ماهیچه قلب، سلول‌های التهابی جذب شده و این التهاب می‌تواند کیسه قلب را هدف قرار دهد و پریکاردیت نام دارد. پریکاردیت معمولاً پس‌از چند هفته از بروز سکته٬ ایجاد می‌شود.

علل به وجود آمدن حمله قلبی

• حمله قلبی زمانی اتفاق می‌افتد که یک یا چند شریان کرونر مسدود شود. با گذشت زمان، رسوبات چربی، از جمله کلسترول، باعث ایجاد موادی به نام پلاک می‌شوند که می‌توانند عروق را تنگ کنند که “تصلب شرایین” نامیده می‌شود. این بیماری که بیماری عروق کرونر نام دارد، بیشترین حملات قلبی را ایجاد می‌کند.
• در هنگام حمله قلبی، یک پلاک می‌تواند پاره شود و کلسترول و سایر مواد را در جریان خون بریزد. در محل پارگی لخته خون ایجاد می‌شود. اگر لخته بزرگ باشد، می‌تواند جریان خون را از طریق شریان کرونر مسدود کند و باعث جلوگیری از رسیدن اکسیژن و مواد مغذی قلب شود (ایسکمی). در مواقعی نیز ممکن است انسداد کامل یا جزئی شریان کرونر ایجاد شود.
• دلیل دیگر حمله قلبی اسپاسم عروق کرونر است که جریان خون بخشی از عضله قلب را متوقف می‌کند. استفاده از دخانیات و داروهای غیرقانونی، مانند کوکائین، می‌تواند باعث اسپاسم و تهدید کننده زندگی باشد.
• عفونت با COVID-19 همچنین ممکن است به قلب نیز آسیب برساند.

مراحل عملی برای جلوگیری از خطر حمله قلبی دوم

« توصیه های کوتاه مدت اصلی این است که تاریخ های مهم درمانی خود را حتما یادداشت کنید و مطمئن شوید که همه کارهایی که باعث کاهش خطرات قلبی و عروقی می شوند را انجام می دهید». برای مثال:

قبل از ترخیص

• باید نامه ترخیص خود از بیمارستان که شامل جزییات پرونده پزشکی و لیست داروهای شما است را دریافت کنید. اگر این نامه را دریافت نکردید، با پزشک خود تماس گرفته و از او بخواهید که این اطلاعات را به شما بدهد.
• سعی کنید پیش از ترخیص، حداقل داروهای ۲ هفته خود را تهیه کنید. زمانی که دارویی به شما داده می شود، به دستورالعمل های مصرف آن دقت کنید و مطمئن شوید که متوجه میزان دوز مصرفی هر دارو و سایر جزئیات مصرف دارو (همراه یا بدون غذا و…)، شده اید.
• از پزشک خود درباره مدت زمان مصرف هر دارو بپرسید. به عنوان مثال داروهای کاهش کلسترول و فشار خون و همچنین آسپرین (داروی ضد پلاکت برای کاهش انعقاد خطرناک)، را باید برای مدت طولانی استفاده کنید. مگر اینکه دلیل پزشکی برای قطع مصرف آن ها وجود داشته باشد. همچنین، معمولا به شما توصیه می شود به مدت یکسال، درمان ضد پلاکتی دیگری را نیز انجام دهید.
• باید اطلاعاتی راجع به تغییرات سبک زندگی و برنامه های توانبخشی قلبی برای تقویت قلب، به شما داده شود. اگر این اطلاعات را دریافت نکرده اید، قبل از ترخیص از پزشک خود، درباره آن ها بپرسید.
• تاریخ معاینه بعدی خود را با پزشک قلبتان، مشخص کنید.

پس از ترخیص

• برای زمان مصرف دقیق داروها، ساعت تنظیم کنید.
• تاریخ قطع مصرف داروهای موقتی را یادداشت کنید.
• برگه دستورالعمل های پس از ترخیص را به دقت مطالعه کنید.

آیا تمام درد‌های قفسه سینه نشان دهنده سکته قلبی است؟

خیر. اما اگر احساس درد یا ناراحتی در قفسه سینه دارید، فوراً به اورژانس یا پزشک مراجعه کنید.

یکی از رایج‌ترین نشانه‌های مشکلات قلبی، درد قفسه سینه (یا آنژین صدری) است. این درد معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که عضله قلب، خون و اکسیژن مورد نیاز خود را دریافت نمی‌کند. این علامتِ جدی، نشان می‌دهد که ممکن است شما در معرض خطر سکته قلبی باشید.

آیا به غیر از گرفتگی یا انسداد عروق کرونر، علل دیگری نیز برای سکته قلبی وجود دارد؟

گاهی یکی از عروق کرونر به طور موقت دچار انقباض (اسپاسم) می‌شود. این انقباض می‌تواند در رگ‌های خونی با ظاهر طبیعی نیز رخ دهد. اگر انقباض شدید باشد می‌تواند باعث سکته قلبی شود.

یکی دیگر از علل نادر سکته قلبی، پارگی خود به خودی دیواره عروق کرونر است. گاهی به دلایلی مثل نازک شدن دیواره عروق کرونر در اثر آنوریسم ممکن است این عروق خود به خود پاره شوند.

سکته قلبی چه تفاوتی با ‌ایست قلبی دارد؟

مردم اغلب از این اصطلاحات در موارد یکسان استفاده می‌کنند، اما در حقیقت ʼسکته قلبی و ʼایست قلبیʼ دو رویداد متفاوت را توصیف می‌کنند. سکته قلبی زمانی است که جریان خون به قلب مسدود می‌شود. ‌ایست ناگهانی قلبی یک مشکل ناشی از ریتم نامنظم قلب است. سکته قلبی می‌تواند باعث‌ ایست قلبی شود.

۷ راه موثر در جلوگیری از بروز حمله قلبی

در اینجا روش‌هایی برای جلوگیری از حمله قلبی را بیان خواهیم کرد. روش‌های مختلفی برای کاهش خطر حمله قلبی وجود دارد. این روش‌ها عبارتند از:

• اجتناب یا ترک سیگار
• داشتن یک رژیم غذایی متعادل و سالم
• ورزش منظم
• مدیریت دیابت، سطح کلسترول بالا، فشار خون بالا و سایر شرایط
• محدود کردن مصرف الکل
• حفظ وزن بدن سالم
• دوری از استرس یا تمرین روش‌های کاهش آن

عوامل زمینه ساز درد قفسه سینه

عوامل اصلی زمینه‌ساز بیماری عروق کرونر عبارتند از:

• کلسترول بالا
• فشار خون بالا
• کشیدن سیگار
• دیابت (مرض قند)
• اضافه وزن یا چاقی
• سندروم متابولیک
• عدم فعالیت بدنی
• رژیم غذایی ناسالم
• افزایش سن (آقایان بعد از ۴۵ سالگی و خانم‌ها بعد از ۵۵ سالگی)
• سابقه خانوادگی بیماری‌های قلبی

داروهای ضد پلاکت

حملات قلبی، به این دلیل اتفاق می افتند که یک لخته خون غیر طبیعی یک یا چند تا از شریان های کرونری (شریان هایی که خون را به قلب می رسانند)، شما را مسدود می کند. برای جلوگیری از تشکیل لخته های خطرناک جدید، معمولا پس از حمله قلبی، دو داروی ضد پلاکت برای شما تجویز می شود. زمان مصرف این داروها، به سایر عوامل خطر بستگی دارد، از جمله:

• آیا بیش از یک حمله قلبی داشته اید؟
• چه تعداد از عروق کرونر شما تحت تاثیر قرار گرفته اند؟
• آيا سابقه دیابت یا بیماری های کلیوی دارید؟
• آیا بالای ۶۵ سال هستید؟

برای اینکه خطر لخته شدن مجدد را کاهش دهید، بسیار مهم است که داروهای ضد پلاکت خود را طبق دستور پزشک مصرف کنید.

فعالیت بدنی

داشتن فعالیت بدنی، نه تنها به کاهش خطر بیماری های قلبی و عروقی کمک می کند، بلکه می تواند به شما در کنترل وزن، کاهش فشار خون، کاهش کلسترول و بهبود سلامت روان نیز کمک کند.

ایجاد تغییرات سالم و طولانی مدت در سبک زندگی، مانند داشتن فعالیت بدنی، رژیم غذایی سالم و ترک سیگار، می تواند به کاهش فشار خون و کلسترول شما کمک کند.

سعی کنید، هر روز کمی فعالیت با شدت متوسط انجام دهید و حداقل هفته ای ۱۵۰ دقیقه را به ورزش اختصاص دهید.

رژیم غذایی سالم

همه ما باید برای کاهش خطرات بیماری های قلبی و عروقی، روی داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل تمرکز کنیم. در برنامه غذایی خود از مقدار زیادی میوه و سبزیجات، غلات کامل، لوبیا، عدس، آجیل و دانه ها، استفاده کنید.

مصرف زیاد گوشت قرمز و گوشت های فرآوری شده، خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی را بیشتر می کند. بنابراین، افرادی که بیش از ۹۰ گرم گوشت قرمز یا فرآوری شده در طول روز مصرف می کنند باید این مقدار را به ۷۰ گرم کاهش دهند».

اگر دیابت دارید یا در معرض خطر ابتلا به دیابت هستید، بسیار مهم است که سطح قند خون خود را کنترل کنید. داشتن یک رژیم غذایی سالم و ورزش، کمک کننده خواهد بود، اما برخی از افراد برای حفظ سطح قند خون خود نیاز به مصرف دارو دارند.

سوءهاضمه و دل‌درد؛ یکی از علائم خطرناک سکته قلبی خاموش

طبق تحقیقات انجمن قلب آمریکا، وقوع علائم غیرمعمول و غیررایج حمله قلبی در زنان بیشتر از بروز نشانه‌های غیرمعمول سکته قلبی در مردان احتمال دارد. یکی از نشانه‌های خاص حمله قلبی در زنان احساسی شبیه به سوزش سر معده و سوءهاضمه در آن‌ها گزارش شده است. طبق گزارش‌ها، بعضی از زنان حمله‌های قلبی شدیدی را همراه با نشانه‌هایی شبیه به آنفولانزا مانند دل‌درد و حالت تهوع را تجربه کرده‌اند.

اگر نگرانید بعد از سکته قلبی چه اتفاقی می افتد، در واقع افراد معمولا از اولین تجربه سکته قلبی نجات پیدا می‌کنند؛ ولی نرسیدن خون کافی به قلب، ماهیچه‌های آن را به شدت تحت تأثیر منفی قرار می‌دهند و برای سلامتی فرد بسیار مضر هستند. به همین دلیل باید از روش‌های مراقبت بعد از بروز این حادثه آگاه باشید.

علائم حمله قلبی در افراد دیابتی و سالمند

سالمندان و افراد مبتلا به بیمار‌ی‌های زمینه‌ای همچون دیابت شدیداً در معرض خطر سکته قلبی قرار دارند، به‌ویژه گروهی که سبک زندگی بدی دارند و دیابت را کنترل نمی‌کنند. دلیل اینکه می‌گوییم ریسک بروز سکته قلبی در این دو گروه بالاتر است، خاموش بودن علائم سکته در آن‌هاست. بیشتر افرادی مبتلا به دیابت و افرادی که مسن هستند، هیچ علائمی از سکته قلبی تجربه نمی‌کنند و یا اینکه علائمشان به‌شدت خفیف است.

علائم قلبی در سالمندان و مبتلایان به دیابت ممکن است شباهت زیادی به شرایط پزشکی دیگر داشته باشد، بنابراین لازم است که نسبت به تغییرات ناگهانی این افراد شدیداً هوشیار باشید. حتی اگر علائم فرد خیلی خفیف است، آن‌ها را جدی بگیرید و نسبت به کنترل وضعیت قلب او توسط پزشک اقدام کنید.

ترک سيگار

سیگار کشیدن باعث می شود که دیواره رگ های شما در اثر مواد شیمیایی، چسبناک شوند و از این رو مواد چرب می توانند به دیواره رگ ها بچسبند. اگر شریان هایی که خون را به قلب می رسانند، آسیب ببینند یا مسدود شوند، می تواند منجر به حمله قلبی شود.

اگر سیگاری هستید، ترک سیگار یکی از مهم ترین کارهایی است که می توانید برای کمک به قلبتان، انجام دهید. در صورتی که برای ترک سیگار نیاز به کمک دارید، می توانید از پزشکتان سوال کنید، یا اینکه به دنبال خدمات محلی برای ترک سیگار باشید. همچنین، می توانید از پزشکتان درباره درمان های جایگزین نیکوتین (NRT)، یا داروهایی که می توانند به شما در ترک سیگار کمک کنند، سوال بپرسید. بسیاری از این خدمات، در حال حاضر به صورت آنلاین در دسترس هستند.

در صورت حمله قلبی چه کنیم؟

در صورت علائم بروز سکته قلبی بهتر است هر چه سریع‌تر اقدامات زیر را انجام دهید:

• فورا با اورژانس تماس بگیرید. پرسنل اورژانس می‌توانند در راه رسیدن به بیمارستان درمان را شروع کنند.
• انجام هرگونه فعالیت را متوقف کنید. در هر حالتی که برایتان راحت‌تر است، بنشینید یا دراز بکشید.
• نیتروگلیسرین مصرف کنید. اگر از نیتروگلیسیرین استفاده می‌کنید، دوز نرمال آن را مصرف کنید.
• آسپرین بخورید. اگر به مصرف آسپرین حساسیت ندارید، یک قرص ۳۲۵ گرمی یا دو قرص ۸۱ گرمی بخورید.
• استراحت کنید و منتظر بمانید. تا زمانی که منتظر رسیدن کمک هستید، خونسردی خود را حفظ کنید.
• فهرستی از داروهای خود را در کیف پول، دفترچه یادداشت و یا گوشی همراه ذخیره کنید.