خلاصه نویسی به روش هاروارد: برخی از دانشجویان مایلند که شیوه صحیح خلاصه کردن کتاب را بیاموزند، برخی نیز بدون توجه به اینکه هدف از خلاصه کردن کتاب چیست، از برخی صفحات کتاب مطالبی را انتخاب می کنند و بدون هیچگونه ترتیبی در کنار همدیگر می گذارند و نام آن را خلاصه کتاب می خوانند. بدتر از آن حتی معلوم نیست که این «شبه خلاصه» از کدام کتاب است. یعنی منبع کامل کتاب را نیز نمی نویسند. بهر حال در این مرحله از تحصیل دانشجویان عزیز، قطعا این گونه موارد قابل قبول نبوده و باید این کار با هدفی که مد نظر است به شکل مناسب و علمی تهیه شود.
سفارش انجام خلاصه نویسی فوری (کلیک کنید)
بدیهی است که این شیوه خلاصه برداری تنها برای این درس تهیه نشده و می تواند به عنوان شیوه مناسب برای خلاصه کردن کتاب ها، بطور کلی مورد استفاده قرار گیرد. در اینجا باید اذعان کرد که خلاصه برداری از یک کتاب یک «هنر» است که نمی تواند تنها از طریق آموزش به دست آید. اصولا علاوه بر آموزش، علاقمندی و مهمتر از همه «توانمندی» خلاصه کننده نقش اساسی در خلاصه کردن دارد. علیرغم این مساله می توان گفت که با آموزش مداوم و تلاش برای تهیه خلاصه های مناسب از کتاب های مختلف، به این «هنر» دست یافت و آن را به دیگران آموزش داد.
هدف از خلاصه کردن کتاب به روش هاروارد
چند هدف در این زمینه وجود دارد که مهمترین آنها عبارتند از:
1- آشنا شدن دانشجو (یا فرد خلاصه کننده) با کتاب به شکل دقیق
2- تقویت قدرت گزینش مطالب مهم و اساسی از کتاب
3- توانمند شدن در شیوه مطالعه “سریع خوانی” و حذف مطالب زاید و کشف مطالب غیر زاید و اساسی
4- آشنا شدن با شیوه برداشت و نگارش نقل قول مستقیم و غیر مستقیم
5- آشنا شدن با منبع گذاری درون متن و پایان متن
6- بهره برداری تهیه کننده خلاصه و دیگران از خلاصه مزبور به شکل مناسب
7- نهایتا تفکیک اندیشه ها، نظریات و روش های مربوط به نویسنده کتاب با سایر افراد دیگر که نویسند از آنان مطالبی را نقل کرده است.
بنابراین بدون تحقق اهداف فوق الذکر، خلاصه صورت گرفته، دقیق و علمی نبوده و تنها می تواند به عنوان برداشت هایی از یک کتاب به حساب آید.
چگونه خلاصه نویسی کنیم؟
فارغ از اینکه از کدامیک از روش های خلاصه نویسی استفاده می‌کنید، این مهارت، شامل ۶ گام اصلی است که عبارتند از:
- خواندن متن اصلی؛ حتی اگر متن را قبلا هم خوانده‌اید باید یک بار دیگر به‌طور کامل آن را با هدف خلاصه برداری بخوانید و به ایده‌ها و شواهد پشتیبان آنها توجه کنید.
- تهیه‌ی لیست نکات اصلی؛ پس از مطالعه‌ی متن، یک طرح کلی ایجاد کنید که حاوی سرفصل‌های اصلی به‌صورت تیتر است.
- تقویت نکات اصلی؛ برای هریک از تیترهای نکات اصلی، شواهد و جزئیات ضروری آنها را قید کنید.
- نگارش متن خلاصه؛ با در اختیار داشتن اطلاعات کافی، شروع به جمله‌سازی برای آنها کنید. برای این منظور، سادگی و شفافیت را در‌نظر داشته باشید. ترجیحا خلاصه را با جمله‌ای شروع کنید که نمایی کلی از متن ارائه کرده و ذهن خواننده را درگیر می‌کند.
- تقویت شواهد با رویدادها و افراد. به ذکر رویدادها و افرادی بپردازید که در به‌خاطرسپاری متن به شما یا خواننده کمک می‌کنند. در ذکر این اطلاعات، آمار، اعداد و تاریخ‌ها نقش مهمی دارند.
- نتیجه‌گیری. در پایان متن خلاصه‌ی خود، درصورت امکان در قالب چند جمله، یک نتیجه‌ی کلی و درواقع خلاصه‌ای از خلاصه‌ی خود بیاورید. این متن، حاوی مفروضات، روندها و نتایج اثبات‌شده در متن است.
شیوه خلاصه کردن کتاب به روش هاروارد
شامل مراحل ذیل است که معمولا باید به ترتیب آنها توج شود.
1- اعلام منبع کامل کتاب: که باید از همان آغاز به شرح ذیل درج شود:
برای کتاب های تالیفی: نام خانوادگی مولف، نام کوچک مولف، سال انتشار در پرانتز، نام کامل کتاب، محل نشر، نام ناشر، تعداد صفحات کتاب.
مثال: سجودی، فرزان (1383) نشانه شناسی کاربردی، تهران: نشر قصه. تعداد صفحات: 240.
برای کتاب های ترجمه ای: نام خانوادگی مولف، نام کوچک مولف، سال انتشار در پرانتز، نام کامل کتاب، نام مترجم، محل نشر، نام ناشر، تعداد صفحات کتاب.
مثال: استوری، جان (1385) مطالعات فرهنگی درباره فرهنگ عامه، ترجمه: حسین پاینده، تهران: نشرآگه، تعداد صفحات: 367.
2- معرفی کلی کتاب: در اینجا باید حداکثر/ حتی الامکان، یک صفحه نسبت به معرفی کلی کتاب که شامل موارد ذیل است اقدام شود:
2-1- موضوع کلی مورد بحث کتاب
2-2- اهمیت کتاب در مقایسه با کتاب های مشابه
2-3- تعداد تقسیمات کتاب که شامل بخش ها و فصول کتاب. در اینجا باید عناوین بخش ها و فصول کاملا آورده شوند. اگر کتاب از مقالات مختلفی تشکیل شده است، باید ضمن آوردن عناوین فصول، نام نویسندگان آنها نیز ذکر شوند.
3- تلخیص هر فصل به شکل جداگانه. با ذکر عنوان فصل. توجه شود که بدون درج خلاصه هر فصل معلوم نخواهد شد که موضوع بحث در هر فصل چیست.
4- برای ورود در هر فصل بطور خیلی خلاصه موضوع فصل گفته شده و سپس به شکل قابل فهم خلاصه برداریها صورت گیرند. مهمترین نکته در اینجا این است که موارد خلاصه شده با همدیگر ارتباط منطقی داشته باشند. در غیر اینصورت معلوم نیست که هر بخش با بخش قبلی چه رابطه ای دارد.
5- مشخص کردن نقل قول های مستقیم و غیر مستقیم در خلاصه کردن. متاسفانه بیشتر دانشجویان به این نکته توجه ندارند که بهر حال باید مشخص شود که خلاصه کردن چقدر مستند است. مستند کردن خلاصه یکی از مهمترین کارهای خلاصه برداری است.
کتاب را تمام کنید
- نوشتن خلاصه را بعد از به پایان رساندن کتاب شروع کنید. از یادداشت‌هایی که در حین خواندن کتاب برداشته‌اید استفاده کنید.
خلاصه را بنویسید – آموزش خلاصه نویسی
- ترتیب اتفاقات را تغییر ندهید. از همان نقطه‌ای که کتاب آغاز شده است شروع کنید و در همان جایی که به پایان می‌رسد تمام کنید.
- خلاصه‌ی خود را با توضیح راجع به نویسنده شروع کنید. سپس راجع به نام کتاب توضیح مختصری بدهید و داستان کتاب را تعریف کنید. بعد به نقاط اصلی داستان اشاره کنید. چه اتفاقات مهمی در کتاب روی می‌دهد که روند داستان را تعیین می‌کنند؟ در نهایت به ایده‌ی اصلی کتاب اشاره کنید و خلاصه‌ی خود را تمام کنید.
- خلاصه‌ی کتاب جای خوبی برای اظهار نظر نیست، بنابراین نظرات خود را در خلاصه‌ای که می‌نویسید نیاورید.
- میتوانید جملات کتاب را در قسمت‌هایی از خلاصه‌ی خود بیاورید. از جملاتی که هنگام خواندن کتاب زیر آنها خط کشیده‌اید استفاده کنید. این کار باعث می‌شود ارتباط خلاصه با متن اصلی کتاب حفظ شود.
برای سفارش خلاصه نویسی فوری به ما در واتساپ یا تلگرام پیام بدهید و سفارشتان را ثبت کنید.
آیا خلاصه نویسی به روش هاروارد وجود دارد؟
اگر این عنوان را در گوگل جست‌وجو کنید، بسیاری از افراد به‌دنبال این هستند که توضیح دهند خلاصه نویسی به روش هاروارد چگونه است. پیش از هر چیز باید روی این موضوع تأکید کنیم که چیزی که با این عنوان شناخته می‌شود درواقع صرفاً یک روش مطالعه است. نکته‌ی مهم اینجاست که خلاصه‌نویسی جزوی از این روش مطالعه است.
یادگیری بدون فراموشی با روش خلاصه نویسی به روش هاروارد
PQRST را روش یادگیری بدون فراموشی «Learning without Forgotting»، به‌صورت مخفف «LWF»، می‌دانند. درواقع این عنوان بیشتر به هدف این روش اشاره می‌کند. PQRST از سرواژه‌های مراحل مختلف این روش گرفته شده است. مراحل این روش از این قرار است:
- Preview یا پیش‌مطالعه؛
- Question یا پرسش؛
- Read یا خواندن؛
- Summerize یا خلاصه‌نویسی؛
- Test یا آزمون.
مطالعه‌های فراوانی روی روش‌های مختلف مطالعه انجام شده است. دانشگاه‌ها و مراکز مختلفی نیز در دنیا هستند که روش‌های خاص را برای مطالعه به دانش‌پژوهان خود توصیه می‌کنند. در این میان کسانی که طرفدار استفاده از روش PQRST هستند مدعی‌اند استفاده از این روش تا ۷۳ درصد افزایش می‌یابد. در ادامه مراحل این روش مطالعه را برای شما توضیح داده‌ایم؛ همچنین به‌صورت اختصاصی به مرحله‌ی خلاصه‌نویسی و آنچه به‌عنوان خلاصه نویسی به روش هاروارد معروف است پرداخته‌ایم.
Preview یا پیش‌مطالعه در روش خلاصه نویسی به روش هاروارد
در روش مطالعه PQRST شما پیش از هر چیز باید پیش‌مطالعه انجام دهید. پیش‌مطالعه به‌این صورت است که شما باید با نگاهی کلی، به مطالبی که از آن قرار است صحبت شود، فصل‌های مختلف و نکات مهم و غیره نگاهی بیندازید. هدف از پیش‌مطالعه یا پیش‌خوانی آگاهی کلی از موضوع مطالعه و اجزای کتاب و متن و ارتباط آنها با هم است. در این مرحله شما باید عنوان‌ها، تیترها، مطالب کلی و بخش‌های اصلی و فرعی را مرور کنید؛ همچنین میتوانید در صورت امکان به خلاصه‌ی فصل‌ها در انتهای هر فصل یا مبحث برود و آن را بخوانید.
Question یا پرسش در یادگیری خلاصه نویسی به روش هاروارد
هر متن برای پاسخ به یک پرسش و به‌عبارتی نیاز نوشته و تدوین می‌شود. شما باید بتوانید پرسش‌های اصلی هر مبحث را در نظر بگیرید. فرض این مرحله این است که اگر افراد قبل از شروع به خواندن یک مبحث بتوانند پرسش‌هایی درباره‌ی آن مطرح کنند، یادگیری بهتری خواهند داشت. چون متن به‌صورتی عینی‌تر و کاربردی‌تر در ذهن آنها شکل می‌گیرد. این کار کمک می‌کند که دقت و تمرکز افزایش پیدا کند و خواننده کنجکاوی بیشتری نشان دهد. همه‌ی این موارد به رسیدن به یادگیری فعال کمک می‌کند.
آموزش خلاصه نویسی
Read یا خواندن خلاصه نویسی به روش هاروارد
در این مرحله مهم است که با درنظرگرفتن پرسش‌های مطرح‌شده در مرحله‌ی قبل مطالب را بخوانید. همان‌طور که پیش از این گفتیم این کار به تمرکز بیشتر شما بسیار کمک می‌کند. میتوانید در این مرحله با استفاده از تکنیک‌های مختلف مطالبی را که برای‌تان مهم به نظر می‌رسد کدگذاری کنید، اما باید حواس‌تان باشد که در هنگام مواجهه با هر مبحث جدید احتمالاً نکات بسیار زیادی مهم به نظر می‌رسد. بعد از یک بار خواندن شما میتوانید نکات واضح را از نکات مهم و نکات خیلی مهم تشخیص دهید. همچنین پرسش‌هایی که در ذهن‌تان شکل گرفته است کمک می‌کند بتوانید روی مطالب مهم بیشتر دقت کنید.
به‌صورت معمول در مرحله‌ی یادگیری ۱۰ تا ۱۵ نکته کدبندی می‌شود.
Summerize یا خلاصه‌نویسی به روش هاروارد
خلاصه‌نویسی مرحله‌ای مهم در یادگیری است. این مرحله به شما کمک می‌کند که مطالب خوانده‌شده را تثبیت کنید. نکته‌ی مهم در این مرحله این است که هیچ مطلبی را پیش از یادگیری خلاصه‌نویسی نکنید. خلاصه‌نویسی حرفه‌ای مراحلی دارد که باید دقیقاً انجام شود.
این مرحله را می‌توان مرور مطالب خوانده‌شده هم دانست. به‌این صورت که شما در هنگام خلاصه‌نویسی باید بتوانید مطالب را به‌صورت چکیده و ساختارمند و البته با بیان خودتان بنویسید. اینجاست که شما نقص‌های خودتان را متوجه می‌شوید و می‌فهمید که چه مطالبی را یاد نگرفته‌اید.
Test یا آزمون خلاصه نویسی به روش هاروارد
در این مرحله شما باید بتوانید به سؤال‌هایی پاسخ دهید که در مرحله‌ی دوم برای‌تان مطرح شده است. شما باید بتوانید میان پرسش‌های اولیه و پرسش‌هایی که در حین خواندن برای‌تان ایجاد شده است تفاوت قائل شوید. برای یادگیری عمیق‌تر میتوانید به‌سراغ پرسش‌ها و تست‌های تکمیلی هم بروید.
آموزش خلاصه نویسی
نکته برداری چیست و چه تفاوتی با خلاصه نویسی دارد؟
آموزش خلاصه نویسی بدون اشاره به مبحث نکته برداری یا یادداشت‌برداری، ناقص است. مهارتی که بسیاری آن را خلاصه نویسی اشتباه می‌گیرد. تعریف نکته برداری (Note-Taking) به‌شرح زیر است:
«ثبت اطلاعات ضروری به‌صورت موقت به‌منظور افزایش تمرکز بر مطلب، کشف سوالات و یادگیری در زمانی دیگر».
با این تعریف، مشخص است که نکات جمع‌آوری‌شده، حداقل تازمانی‌که ساختار مشخصی پیدا نکنند، به‌غیراز برای خود شخص کاربرد دیگری نخواهند داشت. نکته برداری، تکنیکی است که در آن، بخشی از فرآیند خلاصه‌سازی به ذهن سپرده می‌شود و تنها به ذکر کلمات، نکات، اعداد و غیره به‌صورت منفرد حتی شاید بدون ارتباط منطقی روی کاغذ اکتفا می‌شود. دلیل این اصلی این موضوع، زمان است. نکته برداری معمولا زمانی انجام می‌شود که فرد زمان کافی برای خلاصه برداری ندارد. به‌عنوان مثال در طول یک سخنرانی حضوری، سر کلاس درس، هنگام بازدید از مکانی مشخص، تماشای فیلم و غیره.
همین‌جا اولین مورد تفاوت خلاصه نویسی و نکته برداری مشخص می‌شود. خلاصه نویسی عمدتا در مواجه با منابع نوشتاری و با در اختیار داشتن زمان کافی انجام می‌شود. از دیگر موارد این دو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- حجم متن به‌دست‌آمده پس از نکته برداری کمتر است
- نکته برداری با تکنیک‌های خلاصه سازی حداکثری مانند خلاصه سازی عبارات با حروف ابتدایی، اشکال و حتی علامت‌هایی که برای فرد معنی دارند انجام می‌شود.
- خلاصه نویسی هدف آموزشی نیز دارد؛ اما نکته برداری عمدتا با هدف تعمق بعدی و یادآوری انجام می‌شود.
- نکته برداری نیازمند دقت بالای شنیداری و خلاصه نویسی نیازمند تعمق و درگیری بیشتر ذهنی با متن است.
درست کردن اسلاید در خلاصه نويسي
بیشتر ما به خصوص زمانی که قرار است در دانشگاه یا مدرسه کنفرانسی ارائه بدهیم، از این تکنیک استفاده کرده‌ایم. برای اینکه اسلاید‌هایی خوب و اصولی بسازیم، باید اول به یاد داشته باشیم که قرار نیست تمام مطالب در اسلاید‌ها آورده شوند. علاوه بر آن بهتر است که به طراحی اسلایدهای پاورپوینت خود نیز اهمیت بدهیم. درست کردن اسلاید اگرچه به خاطر جذابیت تصویری آن کار را برای حافظه ساده می‌کند، اما به شدت وقتگیر است. ضمن اینکه اگر مطالب زیادی داشته باشیم، ساخت اسلاید زمانی بسیار زیادی از ما خواهد گرفت. برای همین هم ما در بین تمام روش‌های گفته شده، همچنان نقشه کشی ذهنی را پیشنهاد میکنیم.
آموزش خلاصه نویسی
روش های خلاصه نویسی : باید ها و نباید ها
خلاصه نویسی هم مانند نقشه کشی ذهنی نیازمند رعایت نکات و قوانینی است که می‌توانند به ما در انجام آن کمک کنند. ما باید برخی نکات را حتما انجام دهیم، و بالعکس برخی دیگر را هیچوقت انجام ندهیم.
۱- پیش‌خوانی را فراموش نکنید
این کار باعث می شود شما یک دید کلی نسبت به متن پیدا کنید و بتوانید به مراتب راحت‌تر خلاصه نویسی را انجام دهید. پیش‌خوانی همچنین به شما در پیدا کردن مطالب و نکات اصلی هم کمک بسیاری می‌کند. سعی کنید در هنگام خواندن متن زیر نکات مهم آن خط بکشید تا در هنگام خلاصه نویسی راحت‌تر آنها را پیدا کنید. بد نیست بدانید به کمک دانش آموزش تندخوانی میتوانید مطالب را سریعتر و دقیقتر بخوانید.
۲- از توضیح اضافی بپرهیزید
گاهی اوقات پیش می آید که ما در هنگام خلاصه نویسی کردن آنقدر با وسواس سعی میکنیم که تمام مطالب را در خلاصه خود بیاوریم، که در نهایت حجم خلاصه نویسی ما با متن اصلی یک اندازه می‌شود. یادتان نرود که در خلاصه نویسی تنها نوشتن نکات مهم و کلیدی الویت دارد. این نکات باید به نوعی نوشته شوند که ما را به یاد دیگر جزئیات مهم بیاندازند. علاوه بر آن جزئیات بیشتر می‌تواند ما را در هنگام مرور و مطالعه‌ی دوباره دچار گیجی و مشکل کند. بهتر است تا جایی که میتوانید مختصر و مفید بنویسید تا بعدا دچار مشکل نشوید.
آموزش خلاصه نویسی
۳- حتما خلاصه خود را پس از نوشتن بازخوانی کنید
احتمالا برای شما هم این اتفاق روی داده است که پس از سخنرانی کردن در یک جمع مهم و یا در هنگام سوال به یاد مطالبی افتاده‌اید که خود را برای آنها آماده نکرده بودید. این اتفاق معمولا زمانی می‌افتد که شما زیاد از حد از متن خلاصه خود مطمئن هستید و دیگر آنرا چک نمی‌کنید. غافل از آنکه یک مطلب مهم را سهوا یادداشت نکرده‌اید. حتما بعد از اتمام خلاصه‌نویسی آنرا با متن اصلی تطبیق دهید و ببینید آیا تمام مطالب مهم را نوشته‌اید.
