تعريف سرماخوردگی
سرماخوردگی (به انگلیسی: common cold) که با نام‌های نازوفارِنژیت (nasopharyngitis)، رینوفارنژیت (rhinopharyngitis) و زکام حاد (acute coryza) نیز شناخته می‌شود، بیماری واگیر مربوط به دستگاه تنفسی فوقانی است که عمدتاً بینی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. سرماخوردگی معمولاً با خستگی، عطسه و سردرد آغاز می‌شود و با علائمی چون سرفه، گلودرد، آبریزش بینی و تب ادامه می‌یابد و معمولاً هفت تا ده روز بعد برطرف می‌شود و برخی علائم ممکن است تا سه هفته طول بکشد. بیش از دویست نوع ویروس عامل سرماخوردگی وجود دارد، با این حال راینوویروس‌ها (که خود بیش از ۹۹ نوع مختلف شناخته‌شده هستند) متداول‌ترین عامل این بیماری هستند. ویروس‌های عامل بیماری می‌توانند تا مدت زمانی طولانی (برای راینو ویروس تا بیش از ۱۸ ساعت) در محیط فعال بمانند و ممکن است از دستان به چشمان و بینی که محل عفونت هستند، منتقل شوند. ویروس از طریق عطسه، سرفه و تماس با افراد یا اشیاء آلوده قابل انتقال به بدن است.
ویروس سرماخوردگی چیست؟
سرماخوردگی نوعی عفونت مسری دستگاه تنفسی فوقانی است که بینی، گلو، سینوس‌ها و نای را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بیش از ۲۰۰ نوع ویروس مختلف وجود دارند که می‌توانند منجر به بروز این بیماری شوند. اما بیشتر سرماخوردگی‌ها توسط ویروسی به اسم راینو ایجاد می‌شوند.
ویروس جدید سرماخوردگی به‌آسانی از فردی به فرد دیگر یا از سطحی به سطح دیگر منتقل می‌شود. بسیاری از این انواع ویروس‌ها می‌توانند ساعت‌ها و یا حتی روزها روی سطوح زندگی کنند. هر فرد بزرگسال معمولا در هر سال دو الی سه بار به این ویروس مبتلا می‌شود. نوزادان و کودکان نیز ممکن است بیشتر از این میزان در معرض این بیماری قرار داشته باشند. اگرچه ویروس سرماخوردگی برای همه ما یک ویروس آشناست، اما نکاتی وجود دارند که می‌توانند در بهبود سریع‌تر این بیماری به شما کمک کنند.
علائم ویروس سرماخوردگی کودکان
علائم این بیماری در کودکان مشابه علائم بزرگسالان است. البته در برخی از کودکان علائم بیماری سرماخوردگی با عوارض گوارشی نیز خود را نشان می‌دهد و ممکن است اسهال و استفراغ نیز در کودکان مشاهده شود. دل پیچه در کنار بی اشتهایی و عدم تمایل به خوردن غذا از جمله نشانه‌های گوارشی سرماخوردگی در کودکان است.
- آبریزش یا گرفتگی بینی
- گلو درد
- سرفه
- عطسه
- داشتن احساس ناخوشی
- بدن درد یا سردرد خفیف
- تب
روش‌های تشخیص سرما خوردگی
به‌ندرت، برای درمان ویروس سرماخوردگی ساده به مراجعه به مطب پزشک نیاز است. معمولا پزشک از روی علائمتان تشخیص می‌دهد که به این بیماری مبتلا شده‌اید. به‌طورکلی، یک معاینه فیزیکی برای تشخیص سرماخوردگی کافی است. در طول معاینه فیزیکی، پزشک علائمی نظیر موارد زیر را بررسی می‌کند:
- ورم در سوراخ‌های بینی
- گرفتگی بینی
- قرمز و تحریک شدن گلو
- ورم غدد لنفاوی در گردن
درصورتی‌که علائمتان تشدید شدند یا بیش از ۱۰ روز طول کشید، حتما به پزشک مراجعه کنید. چرا که ممکن است بیماری متفاوتی داشته باشید که نیاز به تشخیص زودهنگام دارد. اگر پزشک به وجود بیماری دیگری همچون عفونت باکتریایی مشکوک باشد، ممکن است برای تشخیص علل علائمتان، عکس‌برداری با اشعه ایکس از قفسه سینه یا سایر آزمایش‌ها را تجویز کند.
اگر سرماخورده‌اید، می‌توانید انتظار داشته باشید که ویروس سرماخوردگی در طول ۷ الی ۱۰ روز از بدن‌تان خارج شود. البته علائم این بیماری در افرادی که سیگار می‌کشند، برای مدت بیشتری دوام دارند.
درمان سرماخوردگی کودکان
سازمان غذا و دارو (FDA) مصرف داروهای سرماخوردگی را برای کودکان کمتر از ۲ سال توصیه نمی‌کند زیرا این داروها ممکن است منجر به بروز عوارض جانبی جدی و مهلکی شوند. تولیدکنندگان اکثر این داروهای سرما خوردگی و ضد سرفه ذکر می‌کنند که “برای کودکان زیر ۴ سال مصرف نکنید“. به همین خاطر بهتر است که برای تسکین علائم سرما خوردگی در کودکان، درمان‌های خانگی را امتحان کنید. اگر از پزشک اطفال سوال شود که در بیماری سرما خوردگی کودکان، چی واسه سرماخوردگی خوبه، قطعا یکی از مواردی که روی آن تاکید می‌کنند استراحت کافی است.
راه های انتقال سرماخوردگی
ویروس‌های سرماخوردگی از روش‌های زیر وارد بدن می‌شوند؛ بنابراین اگر می‌خواهید به این ویروس مبتلا نشوید، باید موارد زیر را رعایت کنید:
- تنفس ویروس‌هایی که به دلیل سرفه یا عطسه افراد بیمار در هوا پخش می‌شوند
- دست دادن با افرادی که سرما خورده‌اند
- استفاده از وسایلی که به ویروس آلوده هستند؛ مثل حوله، لیوان و…
- دست زدن به چشم، بینی یا دهان پس از تماس با ویروس
درمان‌های خانگی سرماخوردگی
ویروس‌ها، عامل ابتلا به سرماخوردگی هستند. بنابراین آنتی‌بیوتیک‌ها قادر به درمان و یا پیشگیری از این بیماری نیستند. استراحت کافی، استفاده از مایعات و روش‌های درمانی خانگی می‌توانند به کاهش علائم این بیماری کمک زیادی کنند. در ادامه به این روش‌ها اشاره شده است.
زینک پیشگیری از سرماخوردگی
مطالعات نشان دادهاند که استفاده از مکمل زینک در کوتاه‌تر شدن مدت بیماری و کاهش علائم آن، تأثیر زیادی خواهد داشت. کارشناسان بر این باورند که زینک از تکثیر رینوویروس که سبب بروز سرماخوردگی می‌شود، پیشگیری می‌کند.
زینک را می‌توان به صورت قرص، آب‌نبات مکیدنی و یا شربت استفاده کرد، اما همواره باید به میزان توصیه‌‌شده آن بر روی بسته‌بندی دقت کنیم. استفاده زیاد از زینک می‌تواند به حالت تهوع و بدن درد منجر شود.
عسل برای گلودرد
عسل خاصیت ضدمیکروبی دارد. خاصیتی که با برخی باکتری‌ها و ویروس‌ها مقابله می‌کند. مطالعات نشان دادهاند که عسل می‌تواند در تسکین سرفه در کودکان بالای یک‌سال مؤثر باشد. کودکان زیر یک‌سال نباید از عسل استفاده کنند. این کار، ریسک ابتلا به بوتولیسم در نوزادان را تا میزان زیادی افزایش می‌دهد.
از ترکیب عسل و آب جوش برای نرم کردن گلو و درمان سرفه استفاده کنید. همچنین با اضافه کردن آب لیموترش می‌توانید ضمن ایجاد طعمی خوشایند، از ویتامین C موجود در آن نیز بهره‌مند شوید.
اکیناسه (سرخارگل)
برخی از افراد از عصاره گیاه اکیناسه برای پیشگیری از سرما خوردگی و تسکین آبریزش و احتقان بینی استفاده می‌کنند. تحقیقات نشان دادهاند که ترکیبات این گیاه روی سیستم ایمنی بدن تأثیرات مثبتی دارند. از دیگر ویژگی‌های این گیاه خاصیت ضدویروسی آن بوده که در بهبود بیماری‌هایی مانند آنفولانزا نقش بسزایی دارند.
تاکنون تحقیقات درباره تأثیر اکیناسه در درمان سرماخوردگی نتایج متفاوتی داشته است. به‌نحوی که برخی از آنها نشان دادهاند اکیناسه هیچ تأثیر مثبتی در این زمینه ندارد. دیگر مطالعات دریافته‌اند که برخی محصولات حاوی اکیناسه ممکن است ابتلا به سرماخوردگی را 10 تا 20 درصد کاهش دهند.
سیر
سیر نیز در مقابله با سرماخوردگی مؤثر است. در واقع ترکیبات ضدویروسی و ضدباکتریایی سیر، به روند بهبودی شما کمک شایانی می‌کند. مطالعات نشان دادهاند افرادی که به مدت سه ماه و به‌صورت روزانه از مکمل سیر استفاده می‌کنند نسبت به گروه کنترلی، که مکمل مصرف نمی‌کردند کمتر در معرض سرماخوردگی قرار می‌گیرند.
سیر مدت‌هاست که به عنوان یک روش درمانی خانگی برای سرماخوردگی به کار می‌رود. شما می‌توانید سیر را به صورت خام یا پخته در غذا و یا به صورت مکمل مصرف کنید. استفاده از سیر معمولاً بدون عوارض است مگر آنکه به آن حساسیت داشته باشید. در صورتی‌که طعم و مزه آن برای شما خوشایند نیست، می‌توانید از مکمل آن استفاده کنید.
منتول (قطره)
مسدود شدن سیسنوس‌ها و احتقان راههای هوایی ازجمله نشانه‌های شایع سرماخوردگی است که منتول می‌تواند به تسکین آن کمک کند. منتول از انواع مختلف نعناع‌ها به دست می‌آید و دارای تأثیرات ضدباکتریایی بوده و تسکین‌دهنده درد است. این ماده در ترکیب بسیاری از پمادهای گیاهی یافت می‌شود. همچنین می‌توان منتول را در آب گرم ریخته و از آن به روش بخور استفاده کرد. با اینکه یک مطالعه در سال 2013 نشان داد که بخور منتول به کاهش سرفه‌های حساسیتی کمک می‌کند، اما به‌ندرت تحقیقاتی در زمینه تأثیر آن در رفع احتقان راههای تنفسی وجود دارد.
دیگر تحقیقات نشان دادهاند که پمادهای حاوی منتول، اکالیپتوس و کامفور به‌طور چشمگیری در بهبود خواب کودکان و بزرگسالان سرماخورده تأثیر دارند. با این وجود محققان دریافته‌اند که ریسک استفاده از منتول بیشتر از سود آن است؛ چراکه می‌تواند باعث تحریک و سوزش پوستی شما شود.
ویتامین D
ویتامین D می‌تواند مکمل مفیدی برای پیشگیری و یا کاهش شانس ابتلا به سرماخوردگی باشد. تحقیقات به ارتباط چشمگیری بین مکمل D3 و کاهش میزان ابتلا به سرماخوردگی در میان دانشجویان پی برده‌اند. اگر در آب‌‌وهوای سرد زندگی می‌کنید، بهتر است در طول زمستان که پوست‌تان کمتر در معرض آفتاب قرار دارد از مکمل ویتامین دی استفاده کنید.
کاهش استرس و خواب خوب
استرس و کم‌خوابی ممکن است خطر ابتلا به سرماخوردگی را تا حد زیادی افزایش دهد. مطالعات نشان دادهاند کاهش سطح استرس از طریق شیوه‌های مدیتیشن و یا ورزش، خطر ابتلا به این بیماری‌ها را تا حد قابل توجهی کاهش می‌دهد. افرادی که مدیتیشن انجام می‌دهند و یا از یک برنامه ورزشی مشخص استفاده می‌کنند، نسبت به دیگر افراد، کمتر در معرض این نوع بیماری قرار می‌گیرند.
سوپ مرغ؛ معجون مقوی برای سرماخوردگی
سوپ مرغ از گذشته‌های دور تا به کنون، به‌عنوان یکی از روش‌های مؤثر درمان سرماخوردگی شناخته می‌شود؛ بنابراین بسیاری از افراد در پاسخ به سؤال «برای سرماخوردگی چه بخوریم» این غذای مفید و خوشمزه را پیشنهاد می‌کنند. سوپ مرغ یک منبع سرشار از ویتامین‌ها، مواد معدنی و پروتئین است که بدن در روند بهبودی از سرماخوردگی، به آنها احتیاج دارد. همچنین سوپ مرغ منبعی غنی از مایعات و الکترولیت‌ها است که خطر دهیدراته شدن بدن به دلیل اسهال، استفراغ، تعریق یا تب در دوران سرماخوردگی را کاهش می‌دهد. مصرف سوپ مرغ داغ به رفع احتقان گلو و راههای تنفسی نیز کمک می‌کند. مرغ موجود در سوپ، حاوی آمینو اسید سیستئین است که مخاط را تجزیه کرده و اثرات ضد ویروسی، ضد التهابی و آنتی اکسیدان دارد.
سوال سرماخوردگی چند روز طول میکشد، یکی از سوالاتی است که هنگام مواجه با بیماری به‌خصوص سرماخوردگی می‌پرسیم؛ اما باید در نظر داشت که مصرف سوپ مرغ و خوراکی‌های مفید باعث درمان سریع‌تر و کوتاه شدن دوره بیماری می‌شود.
ویتامین C براي سرماخوردگي
این ویتامین برای سلامت نگاه داشتن سیستم ایمنی بدن دارای اهمیت زیادی است. بسیاری از افراد بر این باورند که ویتامین C به کاهش بروز سرماخوردگی کمک می‌کند. اگرچه هیچ مدرک علمی وجود ندارد که نشان دهد مصرف این ویتامین از سرماخوردگی پیشگیری می‌کند یا علائم آن را کاهش می‌دهد، اما محققین پیشنهاد کرده‌اند که مصرف منظم ویتامین C در روند بهبودی بی‌تأثیر نیست.
این درحالی‌‌ست که تحقیقات در این زمینه ادامه دارد. اما ارزانی و بی‌ضرر بودن این ویتامین باعث شده است مصرف آن گزینه خوبی برای تست اثربخشی و مشاهده نتایج مربوطه باشد.
سرماخوردگی در بارداری
اصلی‌ترین علت ابتلای بیشتر زنان باردار به عفونت ویروسی سرما خوردگی سرکوب سیستم ایمنی آنهاست. در دوران بارداری سیستم ایمنی بدن به‌خاطر محافظت از جنین و حفظ بارداری سرکوب می‌شود تا به‌این‌ترتیب مشکلی برای جنین ایجاد نشود. به همین دلیل هم زنان باردار زیاد سرما می‌خورند.
سرماخوردگی در تابستان
در فصل تابستان برخی از ویروس‌ها مانند راینوویروس‌ها شیوع بسیار بالاتری دارند. تجمع افراد در محیط‌های بسته و استفاده از وسایل خنک‌کننده مانند پنکه یا اسپلیت می‌تواند موجب چرخش سریع‌تر ویروس در فضا شود و به همین دلیل هم در تابستان ممکن است شیوع بالایی از سرما خوردگی را شاهد باشیم. بااین‌حال شیوع این بیماری در تابستان به نسبت زمستان بسیار کمتر است.
درمان خانگی سرماخوردگی با ميوه
یک سری درمان‌های خانگی نیز می‌توانند به بهبود سریع‌تر بیماری و بهتر شدن حال عمومی بیماران مبتلا به سرماخوردگی کمک زیادی کنند. البته تمام این موارد کاملاً تایید شده نیستند. استراحت کافی و مصرف زیاد مایعات می‌تواند مفید باشد. مایعات زیاد به مرطوب نگه‌داشتن بینی و گلوی بیماران کمک زیادی می‌کند. غرغره کردن آب‌نمک یا استفاده از محلول نمکی در بینی و شست‌وشوی بینی با آن نیز می‌تواند به‌عنوان یک درمان خانگی باشد.
موز برای سرماخوردگی
موز یک میوه بسیار مغذی و مقوی است و یک منبع غنی از ویتامین سی و انواع آنتی‌اکسیدان‌هاست. مصرف آن می‌تواند به کاهش التهاب ناشی از سرماخوردگی کمک کرده و سیستم ایمنی بیماران را تقویت می‌کند.
نارنگی برای سرماخوردگی
نارنگی نیز یک میوه مغذی دیگر است که سرشار از ویتامین C است و می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی کمک زیادی کند. در نتیجه معمولاً مصرف آن برای بهبود علائم بیماری توصیه می‌شود.
بخور برای سرماخوردگی
یکی از بهترین درمان‌های خانگی سرماخوردگی بخور است. دستگاه بخور با افزایش رطوبت محیط می‌تواند خشکی و التهاب بینی و گلو را کاهش دهد و به رفع احتقان کمک کند.
قهوه برای سرماخوردگی
قهوه از جمله مواردی است که توصیه می‌شود در این دوره مصرف آن را کاهش دهید، چرا که در کل کافئین می‌تواند اثر خشکی داشته باشد و مجاری گلو و بینی را خشک‌تر کند. در نتیجه گرفتگی و التهاب بیشتر می‌شود. از طرفی انرژی‌بخش بودن قهوه می‌تواند مانع خواب و استراحت کافی بیماران مبتلا شود.
تفاوت آلرژی و سرماخوردگی
درست مانند تفاوت کرونا با سرماخوردگی و آنفلوانزا، باید تفاوت آلرژی و کرونا را نیز دانست تا بتوان بهترین درمان‌ها را برای رفع علائم در نظر گرفت. زمانی که ویروس سرما خوردگی به بدن نفوذ می‌کند، سیستم دفاعی بدن، باعث بروز یک ضد حمله در برابر میکروب‌ها می‌شود. این پاسخ بدن با علائمی نظیر سرفه یا گرفتگی بینی همراه است. ویروس‌هایی که باعث بروز سرماخوردگی می‌شوند مسری هستند. وقتی فردی که به ویروس سرماخوردگی آلوده است با شما دست می‌دهد و یا عطسه یا سرفه می‌کند ممکن است به این ویروس مبتلا شوید. سیستم ایمنی بدن حداکثر در عرض چند هفته، با این بیماری مقابله می‌کند و علائمتان برطرف می‌شوند. اما برای آلرژی، داستان فرق دارد. آلرژی توسط سیستم ایمنی بیش از حد فعال ایجاد می‌شود. در این شرایط، بدن چیزهای بی‌ضرری همچون گردوغبار یا دانه گرده را با میکروب اشتباه می‌گیرد و به آنها حمله می‌کند.
هنگامی که این اتفاق رخ می‌دهد، بدن مواد شیمیایی ای نظیر هیستامین را آزاد می‌کند (درست همچون زمانی که با ویروس سرماخوردگی مقابله می‌کند). این واکنش می‌تواند باعث بروز ورم در مجاری بینی شود. در این شرایط شروع به عطسه و سرفه می‌کنید. برخلاف سرماخوردگی، آلرژی مسری نیست.
پیشگیری از سرماخوردگی
هیچ واکسنی برای سرماخوردگی وجود ندارد برای کاهش سرعت انتشار ویروس و جلوگیری از بیماری می‌توانید این اقدامات را انجام دهید:
- دست‌هایتان را بشویید. دست‌های خود را به‌خوبی و اغلب با آب و صابون به مدت حداقل ۲۰ ثانیه بشویید. اگر آب و صابون در دسترس نیست، از یک ضدعفونی کننده دست مبتنی بر الکل با حداقل ۶۰ درصد الکل استفاده کنید. اهمیت شستن دست‌ها را به فرزندان خود بیاموزید. سعی کنید با دست‌های شسته نشده به چشم‌ها، بینی یا دهان خود دست نزنید.
- سعی کنید سطوحی که زیاد به آنها دست می‌زنید را مرتباً تمیز و ضدعفونی کنید. این کار می‌تواند از گسترش بیماری جلوگیری کند. تحقیقات نشان داده است که رینوویروس ها ممکن است تا ۳ ساعت خارج از پوشش بینی زنده بمانند.
- از تماس و نزدیکی با افراد مبتلا پرهیز کنید
- در محیط‌های عمومی از ماسک استفاده کنید.
داروهاي شيميايي براي سرماخوردگي
بهترین داروهای سرماخوردگی برای سردردهای سینوسی
برای درمان سردرد سینوسی در حالت نه‌چندان قوی و شدید از قرص ایبوپروفن (Advil) یا ناپروکسن (Aleve) برای کاهش درد استفاده کنید. دارویی ضداحتقان مانند سودوافدرین هم می‌تواند به کاهش وضعیت دردناک کمک کند، اما مصرف این دارو عوارضی در پی دارد، بنابراین بهتر است از مصرف بدون نسخه آن خودداری کنید.
داروی آبریزش بینی در دوران سرماخوردگی
آبریزش بینی نحوه واکنش بدن به التهاب و تحریکی است که ویروس سرماخوردگی در مجاری بینی ایجاد می‌کند. مصرف داروهای ضداحتقان برای درمان آبریزش بینی مناسب است، اما امکان بروز خشکی در ناحیه بینی و دهان هم وجود دارد. از جمله داروهای سرماخوردگی ویروسی باید به دیفن‌هیدرامین (به نام بنادریل هم شناخته می‌شود) اشاره کرد.
دیفن‌هیدرامین نوعی آنتی‌هیستامین است، این دارو واکنش طبیعی بدن به محرک‌ها و عوامل بیماری‌زا را کاهش می‌دهد؛ بنابراین اگر آبریزش بینی به دلیل ترشح هیستامین‌های بدن باشد، مصرف این دارو مؤثر خواهد بود. توجه داشته باشید که مصرف دیفن‌هیدرامین باعث خواب‌آلودگی نیز می‌شود، به‌همین‌دلیل، بهتر است قبل از خواب از این دارو استفاده کنید.
بهترین دارو برای گرفتگی بینی
گرفتگی بینی حس ناخوشایندی است و حتی بعد از بهبود سرماخوردگی هم تا مدت‌زمانی با شما همراه می‌ماند. برای تسکین گرفتگی بینی ، ضداحتقانی با ماده فعال سودوافدرین را امتحان کنید. این دارو باعث می‌شود که تورم در سطح رگ‌های خونی کوچک در مجاری بینی کم شده و مخاط بدن هم کاهش پیدا کند.
فنیل‌افرین هم یکی دیگر از داروهای ضداحتقان موجود برای گرفتگی بینی است. یادتان باشد که مصرف هر یک از این دو ضداحتقان بیش از چهار بار در روز توصیه نمی‌شود و بهتر است با تجویز پزشک عفونی از آن استفاده کنید.
رفع تب و درد با داروهای سرماخوردگی
التهاب باعث بروز تب و درد در بدن می‌شود. درمان التهاب سطح درد را کم و ناراحتی‌ها را تسکین خواهد داد؛ تب و درد با مصرف ایبوپروفن کاهش پیدا می‌کنند. ایبوپروفن (ادویل) نوعی داروی ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAID) و حاوی ناپروکسن است. استامینوفن (تیلنول) مسکن دیگری است که می‌تواند به کاهش تب و درد کمک کند.
بهترین قرص برای سرماخوردگی و گلودرد
اگر سرفه با درد گلو و التهاب همراه باشد، مصرف داروی دکسترومتورفان مناسب است. از این قرص به عنوان بهترین قرص سرماخوردگی بزرگسالان می‌توان نام برد که به کنترل سیگنال مغز و مدیریت فرایند سرفه کمک می‌کند. برخی از داروهای حاوی دکسترومتورفان ماده‌ای به نام گایفنزین هم دارند؛ این ماده خلط‌آور است و مخاط را رقیق می‌کند. توجه داشته باشید که مصرف این دارو علائم سرفه را کمتر می‌کند اما باعث درمان آن نمی‌شود.
